Arkas Deniz Tarihi Merkezinde, Gülcemal (1875), Şam (1884), Bezm-i Alem (1888), Cumhuriyet (1893), Tarz-ı Nevin (1903), Ankara (1927), Gülbeniz A (2011) maketlerinin altında adına rastladığım Metin Gürkan’ı İstanbul’daki atölyesinde ziyaret etme imkanı yakaladım.

Metin Gürkan, Gülcemal gemi maketinin arkasındaki isim. Gülcemal, Osmanlı bayrağını Amerika’ya ilk götüren gemi olarak Türk Sivil Denizcilik tarihindeki yerini alıyor. Cemal: Yüz ;  Gülcemal, gülyüzlü anlamına geliyor.

Güzel sanatlarda 2 sene, sonrası Kocaeli üniversitesi makine mühendisliği bölümü, ardından 27 sene bankacılık sektöründeki geçmişi içersinde paralelde gemi maketçiliği çalışmalarını yürütmüş.

Gemi modeli nasıl yapılır?

Gemi modeli yapmak için öncelikle planlara ihtiyaç vardır. En iyi gemi planları arşivleri National Maritime Museum-Londra’da bulunmaktadır. Gemi planları varsa kendi tersanesinden, tersanesinde yoksa National Maritime Museum’dan temin edilir. Gövde planı (lines plan) olmadan maket yapılamaz. Bu planlar ücretli olarak temin edilir.

Gemi modellemesinde ne gibi malzemeler kullanılıyorsunuz?

Ticari gemilerde, ana gövdede ıhlamur ağacı, oyması kolay ve temizdir. Boya ve macunu güzel kabul eder. Yaşam mahalinde pleksiglas kullanılır. Autocad ile çizimleri yapılır, CNC tezgahta kestirilir. Nostaljik gemilerde ise ahşap kullanılır.

Ham malzemeleri yurtdışından getirtiyorum. Pleksiglas ve plastik döküm yerli imalatından hiç memnun değilim. Örneğin 1 mm kalınlık bulsanız bile plakada bu kalınlığı tutturamıyorsunuz…

Modelcilerin bir kısmı kit model kullanır. İspanya ve İtalya en büyük üreticileridir. Kit modeli 1 ayda toparlayabilirsiniz. Bunların Türkiye’de de distribütörlükleri bulunmaktadır.

Bir gemi modelinin el yapımım mı yoksa kit mi olduğu süslemelerinden ve üst donanımlarından anlaşılır. Modellerin bedeli düşüktür ve ölçeklerde büyük hataların yapıldığına şahit oldum diyor.

Bir geminin modelini yaparken paralelde başka gemiler yapmak doğru değil, konsantre olmak lazım.

Gemi modelciliği yarışmalarına da katılıyorum. Gemi modelciliği yarışma kurallarını NAVİGA koyuyor. Sadece %10 oranında hazır malzeme kullanılmasına izin veriliyor.

Metin Gürkan, nostaljik gemi yapmayı çok seviyor, bunların yapımı 6 ayı bulabiliyor. Gelecek hedefleri arasında “Kurtuluş” vapurunu yapmak var ama henüz planlarını bulamamış.

Cumhuriyet, 1893

Türkiye’de gemi modelciliği hangi seviyede?

Statik modelcilikte profesyonel, dinamik modelcilikte amatörüz. Gemi modelcileri ve gemi severler derneği ekolünden gelen maketçiler bilimsel anlamda iyi iş çıkarıyor. Orada fikir alışverişinde bulunuyor, uygulamalar üstünde tartışıyoruz.

Biraz da Ankara gemisinden bahsedelim…

Ankara gemisinin planlarını Rahmi Koç ile bulduk. Amerikan yapımı. Pearl Harbor’da Japon savaş uçakları Amerikan donanmasına ait 97 gemiden 96’sını batıyor, birisini batırmıyorlar, çünkü güvertesinde ve bordosunda haç işareti var. Geminin ismi Solace. Solace “telkin” anlamına geliyor…Evlatlarını kaybeden aileler biraraya gelip “Solace” derneğini kuruyorlar. Savaşa hayır kampanyası başlatıyorlar. Amerika gemiyi uzakdoğu ülkelerine satmak ister, sonuçta Türkiye’ye satılır. Türkiye’ye gelince adı Ankara olarak değişir ve iç-dış hatlarda yolcu vapuru olarak hizmet vermeye başlar. 80’li yıllarda artık verimini kaybetmeye başlar ve söküme gönderilir…

O yıllarda Haliç tersanesi içinde Çorlulu Ali Paşa camii imamı Makina ve Kimya endüstrisi kurumuna resmi mektup yazar, şadırvanın kurşununun eridiğini ve onarılması gerektiğini bildirir. Konudan İzmir Aliağa gemi söküm tesisleri haberdar olur ve “bizde bol kurşun var, Ankara gemisini sökerken bir kamarada karşılaştık” diye imama haber gönderir. Bu kurşun kaplı kamara Solace gemisinin “röntgen odası”dır…

Metin Gürkan:  532 321 2756                 meting@superonline.com