Dünyaca tanınan, kitaplarının okumaya ve düşünmeye meraklı herkes tarafından okunmasını önemle tavsiye edeceğim Slovenyalı sosyolog, filozof ve kültür eleştirmeni Slavoj Zizek’in sosyolojik olarak corona virüsüne bakış açısı sorulmadan geçilemezdi…

Sunucu: Slavoj, dünyamız birçok pandemik tarafından etki altına alınmıştı, Ebola, İspanyol virüsü…Sosyolojik açıdan corona virüsünün diğer virüslerden farkı nedir?

Zizek: En basiti ile farklı bir dünyada yaşamaktayız, global bir dünyada. Bu belki bir ilerlemedir. Geçmişteki felaketleri 100 mil ötede yaşayanlar bile farkında değillerdi belki de, bugün görebiliyoruz. Örneğin geçmişteki büyük İrlanda patates kıtlığı…O esnada İrlanda ihracata devam etmekteydi. Buradaki tek iyi şey artık aynı gemide olduğumuzun çok daha farkındayız…

Diğer şey ise şudur ve sonsuz olarak tekrarlanmalıdır: Bilim devrinde yaşıyoruz. Virüs salgınları global ekonomi ile bağlantılıdır tabii, ama derin bir anlamları yoktur. Bir virüsten daha aptalca bir şey hayal edebilir misiniz? Kimyasal bir mekanizma mı yoksa yaşayan bir canlı mı bilinmemektedir,  sürekli çoğalmaktadır. Anlamsız ve aptalcadır.

Geçmiş vakalarda insanlar izolasyonu düşünmekteydiler. Bugün öyle ümit ediyorum ki birlik içinde ve koordineli bir biçimde hareket etmek zorundayız. Tüm insanlık aynı geminin içinde oturuyoruz. En büyük mağlup, ulusalcı, ırkçı olanlar, ülkemiz izole edilmeli gibi söylemler. Tabii ki karantinaya ihtiyacımız olacak ancak mesela Avrupa’yı ele alın: Birlik içinde hareket etmelidir, birbirine maskeler, aspiratörler ve neye ihtiyaç varsa yardım etmelidir. Bu bağlamda askeri bir operasyonun ortasındaymışız gibi hareket etmeliyiz. Piyasalar vs konumuz değildir, ihtiyaçlarımız vardır, yeterince anlama sahibiz ve aktivitelerimizi koordine etmek için yeterince şeylere sahibiz, birlikte yapmalıyız. Bu ya bir çeşit komunizmdir; yani güçlü, global, ulusal  işbirliği, koordinasyon, topluma karşı şeffaf, bilgiyi paylaşan, aktiviteleri koordine eden vb ya da çok çok üzücü bir dünya…

Zizek: Slavoj gördüğümüz şey sınırlar kapatılıyor, etkinlikler iptal ediliyor, panik var. Bu histeri virüsü abartmakta mıdır?

Zizek: Olabilir de olmayabilir de…Sayılar çok belirsiz, ne olduğunu tam olarak anlayamıyoruz. Tek ümidim- çılgın bir ümit- elbette bu salgınlar değer yapmaz ve sevinecek birşey yoktur, belki yan etkilerinden bir tanesi öncelikle sahip olduğumuz ve alıştığımız şeyleri sanki hep varmışçasına davranmamaktır. Batı ülkelerinde tüm dünyadan meyveler yemeye, serbestçe seyahat etmeye vs vs alışkınız. Şimdi bunlar bitti. Belki bu bize yeni bir bilgelik getirebilir.  Hayatımızın hassasiyetini gerçekten kabul etmek zorundayız. Bu benim dersimdir.

İkinci dersim, bazı insanlar aşırı çalışmaktadır, medikal doktorlar, yaşlı bakıcıları vb diğerleri ise ne yapacaklarını bilmeden eve saplanmışlardır. Lütfen düşünmeye çalışın…Bu panik olma değil ama geri adım atma ve yansıtma vaktidir. Durum panik içersinde hareket edilmeyecek kadar ciddidir. Panil içinde olanlar durumu ciddiye almazlar, delice şeyler yapar, tüm tuvalet kağıtlarını satın alırlar vs. Hayır, çok fazla ciddidir, geriye adım atıp yansıtma yapmalıyız. Hayat bakışımız nedir? Nasıl değiştirmeliyiz? Çünkü bir şeyin farkında olmalıyız: Hayata devam edelim ve 2-3 ay içinde geçer değil, belki bu salgın geçer, belki sonbaharda başlar, belki başka salgınlar gerçekleşir, ekolojik felaketler…Herşey normale dönse bile artık eski alıştığımız normalitede devam etmeyecektir. Hayat modumuzu değiştirmek zorundayız.

 Sunucu: Şu ana dek bildiğimiz kadarı ile kimse bu virüse karşı bağışıklık geliştirmemiştir. Politikacılar virüse yakalanmıştır, bazıları ölmüştür. Ülkeleri yönetmeye gelince virüsler politikacıları nasıl etkilemektedir?

Zizek: Bunun ciddi bir tehdit veya sorun olduğunu sanmıyorum. Daha ziyade sınıflar arası bölünmelerde yaşanan patlamalar daha dikkat çekicidir. Mesela Fransa, tüm zenginler New York’u terketmektedir, ya ıssız bir adaya ya da New York’un kuzeylerinde evlerine gitmektedirler.

Benim gerçekten gördüğüm sorun, sağlık hizmetine genel olarak ulaşabilmek. Bernie Sanders’ın sürekli söylediği şeydir: Sadece Amerika içersinde değil global sağlık hizmetlerine ihtiyacımız var. Bu tip virüsler bize global sağlık sistemine ihtiyacımız olduğunu gösterirler. Sadece ülke içerisinde değil, ülkeler arasında. Egosantrik çıkarlarımızda bile abstrakt bir dayanışmaya işaret etmiyorum. Eğer Almanya İtalya’ya yardım etmezse daha da kuvvetli bir salgına maruz kalacaktır. Başkalarına destek olmak, rasyonel düşünmek, birlikte hareket etmek ve ekonomimizle farklı birşeyler yapma vaktidir. Bu gibi durumlarda global kararları, piyasalara ve ülke durumlarına bırakamayacağımız aşikardır. Devlet müdahale etmelidir, ancak uluslararası işbirliğini destekleyecek şekilde olmalıdır. Sadece bu yol ile birşeyler yapılabilir, başka türlü birbirimizle savaşan ilkel ve ortaçağdan yaratıklara döneriz, bu gerçekten çok derin ve etik bir seçimdir. Komunist kelimesini kullanmak istemiyorum ancak yeni, ortak bir farkındalığa ihtiyacımız var ve bilgeliğe. Bilgelik, biz dünyalı insanların ne kadar hassas varlıklar olduğumuzu fark etmemize yarar. Zeki bir takım Uzaylılar tarafından tehdit edilmiyoruz, saçma ve çoğalıp duran bir şey tarafından tehdit altındayız. Tevazu anlamında iyi bir derstir.

Sunucu: Virüs özellikle yaşlılar üzerinde ölümcül etkili, Amerika’da şu anda yaşlı adaylar var, burada sizce bir ironi var mı? Sanders 78 yaşında, Biden ise daha genç değil…

Zizek: Katılıyorum, burada spiritüaliteye saygı gösteren insanlar olarak yer almalıyız. Biyolojik açıdan veya vitalis açıdan, bu virüs belki de hayırlı gelir ve yaşlılarımız, zayıflarımız, hastalarımızdan kurtulur vs vs Kurtulanlar daha güçlü olurlar, bu insanlık mıdır? Bu şekilde davranan tanıdığım en son rejimler Naziler idi, biz o muyuz yoksa spiritüel bir varlık mıyız? Biz spiritüel varlıklar olduğumuzda ısrarcı olmalıyız.

Slavoj Zizek kitaplarından bazıları: