Mobbing’in Kısa Tarihi

Mobbing, iş yerinde toplu zorbalık olarak bilinen ve 1980’lerde İsveçli psikolog Heinz Leymann tarafından ortaya atılan bir kavramdır. Leymann, hayvan davranışlarını inceleyen çalışmalardan esinlenerek bu terimi, çalışanların iş yerinde yaşadıkları psikolojik terör ve sistematik tacizi tanımlamak için kullanmıştır. Mobbing, hedefi izole etmeyi, küçük düşürmeyi ve aşağılamayı amaçlayan tekrarlayan, düşmanca ve etik dışı davranışları içerir ve genellikle ciddi psikolojik ve fiziksel sonuçlara yol açar.

Mobbing Nedir ve Ne Değildir?

Mobbing, sıradan iş yeri çatışmalarından veya kişiler arası anlaşmazlıklardan farklıdır. Sürekli ve koordineli bir şekilde bir kişiyi hedef alan davranışlarla karakterize edilir ve genellikle bir grup veya kurum tarafından desteklenen davranışları içerir. Anahtar unsurlar şunlardır:

• Sıklık ve Süre: Tek seferlik bir tartışmadan farklı olarak, mobbing uzun süre boyunca tekrarlayan eylemleri içerir.
• Güç Dengesizliği: Hedef alınan kişi, faillerle kıyaslandığında genellikle savunmasız bir konumdadır.
• Zarar Verme Niyeti: Eylemler, sıkıntı, izolasyon veya dışlanma yaratmak amacıyla kasıtlı olarak yapılır.

Mobbing, şu durumları kapsamaz:

• İş Yeri Eleştirisi: Yapıcı geri bildirim veya adil bir şekilde yürütülen disiplin işlemleri mobbing sayılmaz.
• Kişiler Arası Uyuşmazlıklar: Çalışanlar arasındaki ara sıra çıkan anlaşmazlıklar, sistematik bir davranış örüntüsünün parçası olmadıkça mobbing olarak nitelendirilmez.

Mobbing’e On Örnek

1. Dedikodu Yayma: Hedefin itibarını zedelemeyi amaçlayan kötü niyetli dedikodular.
2. Toplantılardan Dışlama: Hedefin önemli tartışmalardan veya kararlardan kasıtlı olarak dışlanması.
3. Aşırı İş Yükü Verme: Yönetilmesi zor iş yükleri verme veya gerçekçi olmayan süreler belirleme.
4. İşin Sabote Edilmesi: Hedefin katkılarının sürekli olarak göz ardı edilmesi veya küçük görülmesi.
5. Sosyal İzolasyon: Meslektaşları hedef kişiden uzak durmaları için teşvik etme.
6. Halka Açık Aşağılama: Hedefi başkalarının önünde eleştirme veya alay etme.
7. Adil Olmayan Performans Değerlendirmeleri: Haksız bir şekilde olumsuz performans değerlendirmeleri yapma.
8. Terfi Engelleme: Hedefin kariyer ilerlemesini sabotaj veya dışlama yoluyla engelleme.
9. Aşırı Gözetim: Hedefin işinin veya davranışlarının aşırı bir şekilde izlenmesi.
10. Tehdit ve Taciz: Tehdit veya saldırgan taktikler kullanarak korkutma ve itaat sağlama.

Mobbing Yapanların Özellikleri

Mobbing yapan kişiler, üstlerden meslektaşlara kadar geniş bir yelpazede olabilir ve belirli özelliklere sahip olabilir:

• Yetki Kötüye Kullanımı: Genellikle güç pozisyonlarında bulunur ve yetkilerini kötüye kullanırlar.
• Empati Eksikliği: Başkalarının iyiliği konusunda az endişe duyarlar.
• Manipülatif Taktikler: Durumları ve insanları istedikleri şekilde yönlendirmede ustadırlar.
• Kontrol İhtiyacı: Başkalarını kontrol etme veya hakimiyet kurma ihtiyacı tarafından yönlendirilirler.
• Güvensizlik: Hedefin yetenekleri veya başarısından tehdit altında hissedebilirler.

Mobbing’i Kanıtlamak

Mobbing’i kanıtlamak zor olabilir, ancak başlıca adımlar şunlardır:

1. Dokümantasyon: Olayların detaylı kayıtlarını tutun, tarihleri, saatleri ve tanıkları dahil edin.
2. Delil Toplama: İddialarınızı destekleyen e-postalar, mesajlar ve diğer iletişim kanıtlarını toplayın.
3. Tanık Beyanları: Mümkünse, davranışlara tanık olan meslektaşlarınızdan beyanlar alın.
4. Hukuki Danışmanlık: İş yerinde taciz konusunda uzmanlaşmış hukuk profesyonellerine danışın.

Mobbing’e Maruz Kalan Bir Kişi Ne Yapabilir?

Mobbing’e maruz kalıyorsanız:

1. Belirtileri Tanıyın: Farkındalık, harekete geçmenin ilk adımıdır.
2. Destek Arayın: Güvendiğiniz meslektaşlarınız, sendika temsilcileriniz veya bir danışmanla konuşun.
3. Resmi Şikayet: Davranışı insan kaynaklarına veya yönetime bildirin.
4. Hukuki Yollara Başvurun: İç önlemler yetersiz kalırsa, taciz veya ayrımcılık için hukuki yollara başvurun.
5. Kendinize İyi Bakın: Bu stresli dönemde ruhsal ve fiziksel sağlığınızı ön planda tutun.

Küresel Örnekler

Mobbing, farklı kültürler ve endüstrilerdeki iş yerlerini etkileyen küresel bir sorundur. Örneğin, 2013 yılında Fransız şirketi France Télécom (şimdi Orange), mobbing nedeniyle birçok çalışan intiharının ardından yasal işlemle karşı karşıya kalmıştır.

Bir başka örnek olarak, Japon bir hemşire, mobbing nedeniyle yaşadığı psikolojik rahatsızlıktan dolayı hastanesine karşı açtığı davayı kazanmıştır ve bu durum mobbing’in küresel yaygınlığını ve ciddiyetini vurgulamaktadır.

Türkiye’de bir banka çalışanı şube müdürünün kendisine uyguladığı mobbinge karşı açtığı davayı kazandı.

Türkiye’de Mobbing Konusu hakkında kaynaklar:

Çalışma ve sosyal güvenlik bakanlığı, işyerinde psikolojik taciz (mobbing) bilgilendirme rehberi yayınlamıştır.

Mobbing Eğitim yardım araştırma derneği faal olarak çalışmaktadır.

Mobbing ile mücadele derneği sitesinde konuyla ilgili emsal kararlar incelenebilir.

Mobbing ile mücadele derneği sitesinde Mobbing 2023 raporu incelenebilir.

Türkiye Psikiyatri derneği gözü ile Yıldırma (mobbing)

Hukuk Büroları tecrübelerinden mobbing, haklar, davalar, ıspatlar

Konu ile ilgili okunması önerilen makaleler listesi:

Or hukuk danışmanlık kaleminden: Mobbing suçu hakkında genel bilgiler

ND hukuk bürosundan: Mobbinge maruz kalan kişinin yasal hakları

Y&K hukuk danışmanlık kaleminden: Mobbing davası nedir? Mobbing tazminatı nasıl alınır?

Ek Bilgiler ve Kaynaklar

Mobbing hakkında daha fazla bilgi ve destek için aşağıdaki bağlantılar kapsamlı bilgi sunmaktadır:

• Workplace Bullying Institute

Mobbing’i anlamak, sağlıklı, üretken ve saygılı bir iş yeri ortamını teşvik etmek için çok önemlidir. Mobbing’i tanıyarak, ele alarak ve önleyerek, kuruluşlar çalışanlarını koruyabilir ve olumlu bir iş yeri ortamını sürdürebilir.