Prof.Dr. Özgür Demirtaş’ın 2021’deki ilk videosu ağlara düştü. Çok severek takip ettiğim, anlatım üslubunu, hitap şeklini, açıklamalarını severek ve eğlenerek dinlediğim Özgür hoca bakalım ne gibi önerilerde bulunmuş…

Hocam paramı nereye yatırayım?

İnsanları tanımadan yatırım önerileri verilmemeli, neden:

Önce yatırım araçlarına bakalım, son derece zengin araçlar mevcut:

Bankada mevduat tutmak

Devlet tahvilleri yatırımı

Özel sektör tahvilleri

Emtialar (değerli madenler, altın/gümüş, platin)

*Sanayii madenler (demir, aluminyum)

*Tarım ürünleri

Hisse senetli (yurtiçi ve yurtdışı)

Fonlar

Borsada işlem gören fonlar

Türev ürünleri (hisse senetlerinin türevleri, furues, forwarsd)

kripto para birimleri

Sizi tanımadan birisi size “git paranı şuraya yatır” derse anında oradan uzaklaşın, ekonomi ve finansı bileni anlamak zordur ama bilmediğini anlamak kolaydır.

Diyelim ki 100 birim paranız var ve bunu bir yerlere yatırmak istiyorsunuz. Diyelim ki bu birimleri farklı mecralara yatırdınız. Haftaiçinde paranız az azaldı, az çoğaldı ve bir sabah kalktınız ve gördünüz ki varlığınızın %80’ini kaybettiniz…Burada durun. Tepkiniz ne olur? Size birkaç insan tipi sıralayayım.

1. tip insan bakar, ya ne yapalım kaderde bu varmış, 100 liramın 80 lirası gitti, ben artık 100 liralık bir adam değilim, 20 liralık bir adamım deyip geçersiniz, umursamazsınız
2. tip, bakar, son derece üzülürsünüz, bu üzüntü 1 gün 2 gün devam eder, naapalım bu da böyle oldu der geçersiniz.
3. tip insan, tırnaklarınızı yemeye başlarsınız, kalbiniz hızlı atar, ciddi üzüntü duyarsınız, depresyona girer gibi olursunuz, aradan 1-2 geçer, sonra hayatınıza devam edersiniz
4. tip, kalbiniz hızlı atar, hastaneye gidersiniz, hastaneden çıkasınız 1-2-3 yıl depresyona girersiniz hal ve hareketleriniz değişir.
5. tip, ciddi bir sağlık sorunu ile karşılaşırsınız, hayatınızın geri kalanına kadar sizinle beraber olacak bir sağlık sorununuz olur, bu olayı hiç unutmazsınız ve 5-6 yıl depresyonda kalırsınız.
6. son tipte pencereyi açar aşağıya atlarsınız.

Size 6-7 tip insan anlattım, siz bunun hangisisiniz? Bunu bilmeden nasıl yatırım tavsiyesi verilebilir??? Hukuki olarak zaten halka açık yerlerde yatırım tavsiyesi vermek yasaktır. Bunun altında yatan mantıksal neden de bu.

Sizin hangi tip insan olduğunuzu bilmem için sizin onu söylemeniz yetmez, hocam ben tip 1im, 1 bardak su içer geçerim diyor, doğru değil, çünkü o anda söylenen şey o bilgiyi almak için söylenen şeydir. Peki nasıl belirleyeceğiz bu tipleri? Buna dair testler var, “risk aversion” denilen testler var, sizin riski ne kadar sevip sevmediğinizi ölçen bir parametre. Bu parametreyi ölçmenin birçok yolu var, bu parametre ölçülmeden, sizin riski ne kadar sevdiğiniz bilinmeden bu tavsiye verilemez.

Örnekleme yapalım, neler yapmamanız gerektiğini söyleyeceğim:

1. Paranı yatır 1 haftada 3 katına katlayacağız diye reklamlar çıkıyor web sitelerinde, böyle palavralara asla inanmayın! Bunlar yolsuzluk. Neden yolsuzluk olduğunu anlatayım. Dünyada birçok insan var, bunları siyasetçiler, saadet zincirleri kandırıyorlar. Bakın insanlara! Bazıları politikacıların uzaylı olduklarına inanıyorlar, bu kadar saftorik insanları kandırmak çok kolay. Bazı finans sitelerinin sağında solunda çıkan reklamlarda gözükmekteler, mutlu adam kadın resimleri, eve geldim hiç çalışmadan 100.000 dolar kazandım, sonra onu 2’ye üçe beşe katladım…Paranızı üçe beşe katlayalım diyen reklamlar bol, bu o kadar kolay değil, neden: 5e katlamak ne demek? 100.000 dolar ile işe başladınız, önce ikiye katladınız sonra beşe katladınız otomatikman iki milyon dolarınız oldu. 2 kez katlasanız milyonersiniz. 3.kez katlarsanız 12 milyon dolara çıkarsınız, 4.kez beşe katlarsanız 60 milyon dolarınız, 5.kez beşe katlarsanız 300 milyon dolarınız, 6 kez 5e katlarsanız 1,5 milyar dolar paranızın olması gerekiyor. Sağınıza ve solunuza bakın, var mı 1,5 milyar doları 5 kere trade ederek kazanan??? Yok, çünkü böyle bir şey yok.
2. 3 kat 5 kat giden şeyler yok mu? var, ama bunlar uzun vadede giden şeyler, kısa vadede değil. Aynı zamanda sorun bakalım ne kadar para kaybedilmiş o dönemlere gelebilmek için.

Dolayısı ile bu para katlamalara şüphe ile yaklaşın. Saadet zincirlerine sakın inanmayın. Eğer adam kendi parasıyla zaten %50 kazanacaksa size ne ihtiyacı var? Zaten 5 kere beşe katlasa 1,5 milyar doları olacak. Yalan olduğu baştan belli.

Ne yapılması lazım peki?

Birincisi “sepet yapılması” gerekiyor. Yani paranızın tümünü tek bir araca asla yatırmamanız gerekiyor.

Toplumumuzda değişmesi gereken şöyle bir huy var: Bir yatırım eğer iyi yapmışsa iyi yapacağını devam edeceğini düşünmek. Bu her zaman doğru değildir. Bazen doğrudur, biz buna “momentum” diyoruz, ama her zaman doğru değildir.

Para biriktiren adam videosu yapmıştım, orada Bursa’da bir kişi para biriktirmiş, sonra

Türk lirası enflasyonu olan bir para birimidir, Türk lirasını illa biriktirmek istiyorsan onu mevduata yatırman lazım, onu kumbaraya attığın zaman %0 alıyorsun zaten. E ben kumbaramın içine Dolar mı atayım? Bu da değil, o dönemde Dolar kur yapmış ama bundan sonraki dönemde öyle yapacağı anlamına gelmez, yine yapabilir, ama kesin değildir. Merkez bankası doğru yapmaya devam ederse TL’yi değerli tutar, yapmazsa tekrar eder.

Geçmişteki getiriler her zaman devam ediyor olsaydı dünyadaki 8 milyar insanın trilyonlarca dolarının olması gerekiyordu. Niye, son 75 yılda en iyi yapana baksın, herkes ona yatırsın, olur mu?! Olmaz.

Sepet yapma gerçeği tipten tipe farklı değil, herkesin sepet yapması lazım. O sepetin içeriği nasıl değişiyor? Risk almayı seven insanlarsanız , 100 liranız 20 liraya düşünce canınız yanmayacak insanlarsanız, o zaman riskli şeylere daha fazla yatırım yapabiliyorsunuz. Riskten kasıt nedir? Sadece hisse senetleri tahvillere göre 1 tık daha risklidir ama onun dışında hisse senetlerine kaldıraçlı yatırım yapmak diye bir şey var. Yani 100 liralık paranız var ama 1000 liralık yatırım yapmak gibi bir şey. Kendi paranızın 10 katı kadar bir yatırım yapabilirsiniz ama bu çok risklidir, niye çünkü o yatırım %1 değerlenirse paranız %10 değerlenir ama %1 kaybederse sizin paranız %10 değer kaybeder. Bu riskli yatırımlar nelerdir? Hisse senetleridir, türev ürünleridir, kaldıraçlı işlemlerdir.

Peki daha risksiz yatırımlar? Mevduatlar, devlet tahvilleri, en risksiz yatırım devletin en kısa vadeli tahvilidir. Eğer sen kardeşim ben 1 lira bile kaybedersem üzülürüm diyorsan en kısa vadeli tahvilden başka bir yere gitmene gerek yok.

Benim ssrn sitesindeki akademik yayınlarıma bakacak olursanız mesela , Journal of monetary economics ‘teki makalemde özellikle insan hangi yaştaysa onun yaşına göre nasıl bir yatırım tavsiyesi verilmesi gerektiğini matematiksel olarak ıspatladığımız ve gösterdiğimiz bir yayın idi. Yaş ne kadar gençse hisse senetlerine yatırım o kadar fazla olmalı, yaş ne kadar ilerideyse tahvillere yatırım o kadar fazla olmalı. Bu zaten bilinen bir şeydir. Ama biz bunu matematiksel olarak kanıtlamıştık. O zaman ne yapmamız gerekiyor?

1.sepet yapacağız

2.parayı tek bir mecraya yatırmayacağız

3.sağda solda inanılması güç şeylere gitmeyeceğiz

Gelelim kripto para birimine…Yıllardır videolarımı izleyenler benim blockchain konusunda ne kadar pozitif olduğumu bilirler. Kripto para biriminde 2017 tarihinden beri pozitifim, yüzlerce kripto para birimi var. Hangisi? Eski programlarımdan birinde birçoğu batacak ama bir kısmı da gümbür gümbür gelecek demiştim.

Prof.Dr.Özgür Demirtaş kimdir?

Prof. Dr. Özgür Demirtaş Özgür Demirtaş Ankara’da dünyaya geldi. İzmir Atatürk Lisesi’ni birincilikle bitirdi. Üniversite yerleştirme sınavlarında Türkiye’de ilk 50 öğrenci arasında yer alarak, 1998’de Boğaziçi Üniversitesi Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü’nü tamamladı. Boston College’daki çalışmalarını 2003’te tamamlayarak 27 yaşında finans alanında doktorasını kazandı. Aynı sene, Baruch College City University of New York’ta Yardımcı Doçent pozisyonunda göreve başladı. “Öğretim alanında”, 2003 yılında Finans bölümü içerisinde, 2004 yılında ise İşletme Fakültesi’nde en iyi öğretim üyesi seçildi. 2005 yılında, tüm ana bilim dalları ve fakülteler arasında en iyi öğretim üyesi seçilerek “Üstün Öğretim Madalyası”na layık görüldü. Aynı zamanda New York University (NYU) Stern School of Business’ta en yüksek öğretim değerlendirmelerini aldı. 2007 yılında doçent unvanını kazanarak City University of New York’ta kalıcı bir akademik pozisyon elde etti. 2010 yılında, öğretim alanında, ABD, İngiltere, Kanada ve İskoçya’da 1 milyon profesör arasında yapılan 10 milyonu aşkın öğrencinin değerlendirmeleri sonucunda, ilk 20 içerisinde gösterildi. Çalışmaları dünyanın önde gelen akademik dergilerinde (Management Science, Journal of Financial Economics, Journal of Monetary Economics, Journal of Financial and Quantitative Analysis, Review of Finance ve Journal of Business & Economic Statistics) yayınlandı. 35’in üzerinde akademik yayın yaptı. Aynı zamanda özel yatırım fonları hakkındaki kitabı Academic Press tarafından basıldı. 2004 yılından başlamak üzere, araştırmaları City University of New York tarafından 6 sene boyunca ödüllendirildi. 2012 yılı Eylül ayında ABD’deki kalıcı pozisyonunu terk ederek Sabancı Üniversitesi’ne Finans Kürsü Başkanı olarak katıldı. Sabancı Üniversitesi bünyesinde yaptığı çalışmalar ile Marie-Curie Avrupa araştırma fonunu kazandı. Prof. Dr. Özgür Demirtaş, Sabancı Üniversitesi altında kurulan Finans Mükemmeliyet Merkezi (Center of Excellence in Finance) Kurucu Başkanlığı, Türkiye’nin önde gelen bankalarından Akbank’ın Yönetim Kurulu üyeliği ve Türkiye’nin ilk finansal okuryazarlık derneği FODER’in kurucu Yönetim Kurulu üyeliklerini üstlenmiştir. Birçok büyük şirket ve holding için danışmanlık yapmaktadır. Türkiye, ABD ve Avrupa’da onursal konuşmacı olarak etkinliklere ve panelist olarak düşünce kuruluşlarının faaliyetlerine katılmaktadır. Aynı zamanda, başta biyoteknoloji ve fintech sektörü olmak üzere birçok sektörde melek yatırımcıdır.